CHỈ SỐ GIÁ TIÊU DÙNG (CPI) LÀ GÌ?

I. Định nghĩa chỉ số tiêu dùng (CPI)

A. Chỉ số tiêu dùng (Consumer Price Index – CPI) là gì?

• Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) là một chỉ số kinh tế quan trọng đo lường sự thay đổi giá cả của một rổ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng phổ biến trong một khoảng thời gian nhất định.
• Chỉ số này phản ánh mức độ lạm phát hoặc giảm phát trong nền kinh tế, giúp các nhà kinh tế và nhà quản lý đánh giá sự biến động của giá cả và sức mua của đồng tiền.
• CPI được sử dụng để điều chỉnh các chính sách tiền tệ và tài khóa, đảm bảo sự ổn định kinh tế và điều chỉnh mức lương, lãi suất, và các hợp đồng kinh tế khác.

II. Ý nghĩa của CPI

• Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) là một trong những chỉ số kinh tế quan trọng dùng để đo lường mức độ lạm phát và phản ánh tính hiệu quả của các chính sách kinh tế của một quốc gia.
• CPI cung cấp cho Chính phủ, doanh nghiệp và người dân cái nhìn tổng quan về sự thay đổi của giá cả chung. Chỉ số này đóng vai trò như hồi chuông cảnh báo về sự biến động của giá bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng, giúp theo dõi sự thay đổi của chi phí sinh hoạt theo thời gian.
• Khi CPI tăng, mức giá tiêu thụ trung bình cũng tăng và ngược lại.
• Do đó, CPI là yếu tố nền tảng để kịp thời đưa ra các chính sách kinh tế. Nắm bắt được sự thay đổi về giá cả giúp Chính phủ điều chỉnh hoặc đề xuất các chính sách phù hợp nhằm tránh các rủi ro như lạm phát quá cao hoặc nguy cơ khủng hoảng kinh tế.
• CPI thường theo sát chỉ số giảm phát GDP vì tiêu dùng chiếm tỷ lệ lớn trong GDP. Chỉ số này được sử dụng để xác định tỷ lệ lạm phát và đánh giá sức mua của đồng tiền quốc gia.
• Khi mức giá tăng, sức mua tiền tệ giảm do đồng tiền mất giá, dẫn đến việc người dân thường tích lũy các dạng tài sản khác như vàng hoặc ngoại tệ

III. Cách tính chỉ số tiêu dùng

1. Xác định các mặt hàng và dịch vụ tiêu biểu được người dân sử dụng thường xuyên.
2. Xác định giá cả: Tổng hợp giá của tất cả các mặt hàng trong giỏ hàng tại từng thời điểm.
3. Tính tổng chi phí mua giỏ hàng bằng cách lấy số lượng nhân với giá của từng mặt hàng rồi cộng tất cả lại.
4. Tính chỉ số tiêu theo công thức sau:

trong đó:

• t: Là thời kỳ cần tính CPI
• Năm cơ sở được lấy bất kỳ, thông thường sẽ theo chu kỳ 5 – 7 năm

IV. Những hạn chế của chỉ số tiêu dùng

A. Không phản ánh chính xác thay đổi trong mức sống

• Do công thức tính chỉ số CPI sử dụng một giỏ hàng cố định, nên khi tất cả các mặt hàng trong giỏ đều đồng loạt tăng giá, người dân có xu hướng giảm tiêu dùng các mặt hàng này.
• Thay vào đó, họ thường chuyển sang tiêu dùng các sản phẩm, hàng hóa hoặc dịch vụ có giá thấp hơn. Chính vì vậy, CPI có thể đánh giá cao hơn so với mức giá thực tế mà người tiêu dùng phải chi trả.

B. CPI không nói sự thay đổi về chất lượng hàng hóa

• Trong trường hợp các sản phẩm trong giỏ hàng cố định có xu hướng tăng giá đồng thời chất lượng cũng tăng theo tỷ lệ thuận hoặc vượt mức giá thành, thì sản phẩm đó không được xem là sản phẩm tăng giá.
• Trong thị trường khó tính hiện nay, các công ty đặc biệt chú trọng và thường xuyên cải thiện, nâng cao chất lượng sản phẩm.
• Vì lý do này, khi tính toán CPI, chúng ta có thể gặp phải tình trạng phóng đại mức giá và không phản ánh chính xác sự thay đổi về chất lượng hàng hóa.

Không phản ánh sự xuất hiện của mặt hàng mới

• Ngày nay nhu cầu sử dung các mặt hàng mới của con người ngày càng tăng cao nên ngày càng có nhiều mặt hàng mới ra đời và cạnh tranh về giá rất mạnh mẽ.
• Nhưng CPI được tính dựa trên một giỏ hàng cố định nên khi các sản phẩm mới ra đời và đáp ứng nhu cầu cao của khách hàng và có giá cả hợp lý hơn sản phẩm cũ thì khách hàng sẽ có xu hướng chuyển sang dùng sản phẩm mới.

Vì vậy, CPI không thể phản ánh sự xuất hiện của mặt hàng mới trên thị trường.

Mối quan hệ giữa CPI và lạm phát

• Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) được dùn để đo lường tỷ lệ lạm phát tại một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định.
• Sự thay đổi của CPI giúp xác định tỷ lệ lạm phát hiện tại; khi CPI tăng, lạm phát cũng tăng và ngược lại.
• Ngoài ra, doanh nghiệp có thể sử dụng CPI như một công cụ dự đoán giá cả trong tương lai và tính toán tiền lương cho người lao động và chính phủ cũng sử dụng CPI để xác định mức tăng cho các quỹ bảo trợ xã hội.

V. Các loại CPI

Core CPI m/m (Chỉ số giá tiêu dùng lõi M/m)

• Chỉ số giá tiêu dùng cốt lõi (CPI lõi) m/m cho thấy những thay đổi về giá trung bình của một giỏ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng trong tháng nhất định so với tháng trước.
• Chỉ số này cho thấy giá cả thay đổi như thế nào từ góc độ người tiêu dùng. Nói cách khác, nó cho phép ước tính những thay đổi trong chi phí sinh hoạt. Thực phẩm và năng lượng bị loại khỏi tính toán chỉ số cốt lõi do tính biến động cao của chúng.
• Hàng hóa, dịch vụ trong rổ tính CPI được chia thành các nhóm chính như nhà ở, quần áo, giao thông vận tải, chăm sóc y tế, giải trí, giáo dục và truyền thông, hàng hóa và dịch vụ khác
• Việc tính toán chỉ số CPI m/m không bao gồm thuế thu nhập và các hạng mục đầu tư (cổ phiếu, trái phiếu, hợp đồng bảo hiểm)
• Việc tính toán CPI có tính đến chi tiêu của cư dân thành thị như chuyên gia, công dân tự kinh doanh, người thất nghiệp, quan chức, người về hưu. Nông dân, dân cư nông thôn, quân nhân và cá nhân ở các nhà tù, bệnh viện tâm thần không được tính.
• Chỉ số giá tiêu dùng cốt lõi thường được sử dụng để đánh giá lạm phát. Tăng trưởng CPI cho thấy lạm phát gia tăng.
• Chỉ số này được sử dụng để điều chỉnh tiền lương và các khoản thanh toán xã hội. Ngoài ra, CPI được sử dụng để điều chỉnh cơ cấu thuế thu nhập và tính toán GDP thực tế .
• Tăng trưởng CPI được coi là tích cực đối với báo giá đồng đô la.

CPI m/m

• CPI m/m là viết tắt của “Consumer Price Index month-on-month”, nghĩa là chỉ số giá tiêu dùng so với tháng trước. Nó đo lường mức độ thay đổi giá cả hàng hóa và dịch vụ trong một tháng so với tháng trước đó
• CPI m/m là một chỉ số quan trọng để đo lường lạm phát. Nó cho thấy mức độ tăng hoặc giảm giá cả trong một tháng so với tháng trước đó.
• CPI m/m cao cho thấy lạm phát đang tăng, trong khi CPI m/m thấp cho thấy lạm phát đang giảm

CPI y/y (CPI so với cùng kỳ)

• CPI Y/Y (Consumer Price Index Year-on-Year) là chỉ số phản ánh sự thay đổi giá cả hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng so với cùng kỳ năm trước. Nói cách khác, nó cho biết mức độ lạm phát hoặc giảm phát trong một năm
• CPI y/y là một chỉ số quan trọng để đo lường lạm phát. Lạm phát là sự gia tăng mức giá chung của hàng hóa và dịch vụ trong nền kinh tế.
• CPI y/y cao cho thấy lạm phát đang tăng, trong khi CPI y/y thấp cho thấy lạm phát đang giảm.

Kết luận

Trên đây là toàn bộ thông tin về CPI hy vọng những thông tin này sẽ giúp ích cho các nhà đầu tư.